Kerndoel 4 – Culturele differentiatie

Autochtonen en allochtonen

Voorbeelden geven van verschillen binnen en tussen de culturen van allochtonen en van autochtonen en in voorbeelden uitleggen welke waarden daaraan ten grondslag liggen.

Tussen allochtonen en autochtonen bestaan zowel culturele verschillen als overeenkomsten. Vooral niet-westerse allochtonen hebben een cultuur die erg anders is dan onze Nederlandse, westerse cultuur. Hieronder enkele voorbeelden.

Verschillen:
• Niet-westerse allochtonen hebben vaak een wij-cultuur (de familie/groep is het belangrijkste),
westerse allochtonen en autochtonen hebben vaak een ik-cultuur (het individu is het belangrijkste)
• Niet-westerse allochtonen zijn vaak islamitisch, autochtonen vaak christelijk of hebben geen geloof
• Niet-westerse allochtonen hebben vaak voor een duidelijke man/vrouw rolverdeling
• Niet-westerse allochtonen zijn soms (door hun geloof) tegen homoseksualiteit
• De westerse wereld is kapitalistisch (investeren en winst maken), de niet-westerse wereld niet altijd
• De westerse wereld is vaak seculier (scheiding kerk en staat), de niet-westerse wereld niet altijd
• Binnen enkele allochtonen gezinnen is het niet respectvol om boosheid te uiten, zeker niet tegen ouders

Voorbeelden waarden en normen
Een bekend voorbeeld waarbij culturen botste was in 2004: Rita Verdonk (toen lid VVD, een van de rechtse partijen) was op bezoek bij een moskee in Tilburg. Toen zij de imam (geestelijk leider van de moskee) wilde begroeten door een hand geven, weigerde hij een hand te geven. Dit kwam vervolgens groot in het nieuws. Rita Verdonk vond dat de imam de Nederlandse normen en waarden niet respecteerde. De imam gaf aan dat hij volgens zijn geloof een vrouw niet de hand mag schudden, om verleiding te voorkomen

Daarnaast zie je bijvoorbeeld dat culturen botsen omdat niet-westerse jongens soms minder respect hebben voor vrouwelijke docenten, omdat jongens meer aanzien hebben in het gezin (jongens zijn belangrijker in hun cultuur) en dus eerder naar mannelijke docenten luisteren. Een ander voorbeeld is waarbij culturen botsen is dat streng islamitische mensen soms vinden dat een vrouw in het openbaar een boerka moet dragen, zodat andere mannen niet door haar verleid kunnen worden. Autochtonen vinden het soms vrouwenmishandeling.

Wederzijdse beïnvloeding

Met voorbeelden duidelijk maken dat maatschappelijke groepen die in aanraking komen met elkaars cultuur, elementen van die cultuur overnemen.

In 2007 zei Koningin Maxima (toen nog prinses): “De Nederlandse cultuur bestaat niet.” Zij bedoelde hiermee dat Nederland erg veelzijdig is (veel verschillende culturen heeft). Zij kreeg hier veel kritiek op. Je kunt het er mee eens zijn of niet, feit is wel dat Nederland door invloed van verschillende culturen veranderd.

Verschillende groepen gaan met elkaar om en nemen zo (delen van) elkaars cultuur over: er is wederzijds beïnvloeding. Enkele voorbeelden zijn:

• Allochtonen vinden het vaker normaal dat ook de vrouw een opleiding volgt en werkt (emancipatie).
• Allochtonen denken soms vrijer over emoties, seksualiteit, het geloof etc.
• Sinterklaas wordt steeds vaker als racisme gezien en veranderd

Meer algemene voorbeelden zijn: wij kijken Amerikaanse televisie, eten Italiaanse pizza, rijden in een Japanse auto, gebruiken Engels woorden en zeggen dat Turkse tulpen typisch Nederlands zijn. Veel dingen die wij doen of gebruiken komen uit andere landen oftewel andere culturen.

Culturele verschillen

Mogelijke gevolgen voor allochtone jongeren herkennen, die opgroeien in een situatie waarin zij te maken hebben met de invloeden en verwachtingen van verschillende culturen.

Voor allochtonen jongeren kan het lastig zijn om op te groeien in de Nederlandse maatschappij, vooral voor niet-westerse allochtonen. De cultuur waarin zij thuis opgroeien is vaak erg anders dan die in de Nederlandse maatschappij (zie kerndoel 4: Autochtonen en allochtonen). Zo kan het zijn dat thuis op basis van het geloof wordt aangeleerd dat homoseksualiteit verkeerd is, terwijl op school wordt aangeleerd dat het normaal is en dat we het moeten respecteren. Zowel ouders als docenten verwachten dat je hun mening overneemt. Een ander voorbeeld kan zijn dat allochtonen jongeren thuis met erg strikte regels te maken hebben, terwijl in de Nederlandse cultuur wordt verwacht dat je goed met vrijheid om kunt gaan..

Door de verschillende verwachtingen hebben bijvoorbeeld Marokkaans-Nederlandse jongeren soms het gevoel tussen twee werelden in te zitten: zij moeten kiezen tussen de verwachtingen van thuis en de maatschappij, zij moeten kiezen tussen verschillende culturen. Zij voelen zich vaak niet sterk verbonden met de Nederlandse, westerse cultuur en ook niet altijd even sterk met de Marokkaans, niet-westerse cultuur. Mensen willen ergens bij horen en zo zoeken Marokkaans-Nederlandse jongeren elkaar op. Zij kunnen dan een netwerk van vrienden en familie met een slechtere sociaaleconomische positie krijgen, waardoor het moeilijk is om een goede positie op de arbeidsmarkt te krijgen of goed te presteren in het onderwijs: dat doet hun netwerk immers ook niet. Zo komen ook meer Marokkaans-Nederlandse jongeren in aanraking met justitie.

Het je verbonden voelen met de cultuur waarin je opgroeit is dan ook erg belangrijk.