Functioneren
Weten hoe de constitutionele monarchie werkt.
Ons staatshoofd is de koning (monarch). De macht van de koning wordt beperkt door de grondwet (constitutie). Zodoende is Nederland een constitutionele monarchie: de positie van de koning is vastgelegd in de grondwet. De koning is het hoofd van de regering, maar heeft geen politieke macht: doordat wij een parlementaire democratie hebben zijn de ministers verantwoordelijk voor de woorden en daden van de Koning. Dit wordt ministeriële verantwoordelijkheid genoemd.
De koning heeft regelmatig overleg met de minister-president en de andere ministers. De inhoud van al deze gesprekken is geheim. Dit wordt het geheim van het Paleis/ het geheim van Noordeinde genoemd.
Een minderheid van de bevolking is tegen onze monarchie en wil liever een republiek als staatsvorm: een staatsvorm waarbij het staatshoofd wordt gekozen, bijvoorbeeld een president.
Taken Koning
Weten welke taken het staatshoofd heeft.
De koning heeft een aantal functies (taken):
• Ceremoniële functie: gebouwen openen, schepen te water laten etc.
• Symbolische functie: Koningsdag, Prinsjesdag, lintjes uitdelen etc.
• Representatieve functie: Gastheer voor bezoeken buitenlandse staatshoofden, Nederland vertegenwoordigen etc.
• Politieke functie: Tekenen wetten, wekelijks gesprekken met de minister-president etc.
Ook spreekt de koning, als hoofd van de regering, op Prinsjesdag de troonrede uit. Hierin staan de plannen van de regering voor het komende jaar.
Enkele politieke partijen, waaronder GroenLinks, de PVV en D66 zijn voorstander van een ceremonieel koningschap: een koningschap waarbij de koning niet meer lid is van de regering en alleen maar de ceremoniële en representatieve taak uitvoert (oftewel: geen politieke functie meer heeft). Er is dan ook geen ministeriële verantwoordelijkheid meer tegenover de Koning. Zweden is momenteel het enige land ter wereld die zo’n vorm van monarchie heeft.