Ontstaan Europese Unie, Bestuur Europese Unie, Invloed van de Europese Unie en Kritiek op de Europese Unie
Ontstaan van de EU
Weten waarom de Europese Unie is opgericht en op welke manier de lidstaten samenwerken.
De geschiedenis van de Europese Unie in het kort:
• 1951: oprichting Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS).
6 landen (waaronder Nederland) werken samen in Europa weer op te bouwen na de Tweede Wereldoorlog.
Ze willen Europa veiliger (‘nooit meer oorlog’) en welvarender (economische gezond) maken.
• 1967: oprichting Europese Gemeenschap (EG)
Meer landen sluiten zich aan en gaan nog meer samenwerken
• 1992: oprichting Europese Unie (EU)
Meer landen hebben zich aangesloten en werken nog meer samen, voorbeelden:
– Vrij verkeer van goederen (vrije handel binnen de EU), diensten (werken in andere EU landen) kapitaal (de Euro) en mensen (geen grenscontrole)
– Eerlijke concurrentie tussen bedrijven
– Gezamenlijk aan de landbouw werken
– Gezamenlijk asiel- en integratiebeleid
– Gezamenlijk misdaad- en terreur bestrijden
– Gezamenlijke regelgeving op het gebied van milieu
2015: De EU bestaat uit 28 lidstaten.
NB: In 2016 heeft het Verenigd Koninkrijk besloten de EU te gaan verlaten.
Bestuur van de EU
Weten hoe de Europese Unie wordt bestuurd.
Bestuur Europese Unie
Eens per 5 jaar zijn er verkiezingen, waarbij alle inwoners van de EU lidstaten op volksvertegenwoordigers uit hun eigen land kunnen stemmen. Het gaat dan om de landelijke partijen (SP, D66, VVD etc.) die meedoen aan die verkiezingen.
Europese Parlement (EP)
Na de verkiezingen worden de stemmen geteld om te bepalen hoeveel zetels (plekken) iedere partij krijgt in het Europese Parlement (EP). Dat is te vergelijken met de Tweede Kamer. De partijen gaan in het EP met andere Europese politieke partijen met dezelfde ideeën onderdeel uitmaken van fracties, zoals de christendemocraten, socialisten en liberalen. Er zijn in 751 zetels in het EP, waarbij grotere landen meer zetels hebben. Nederland heeft 26 zetels.
De Europese Commissie (EC) is het dagelijks bestuur van de EU. Dat is te vergelijken met het kabinet. Iedere lidstaat levert na de Europese verkiezingen zelf 1 lid voor de Europese Commissie, die moet worden goedgekeurd door het Europese Parlement.
De Raad van de Europese Unie (Raad van ministers). Dat is te vergelijken met commissies. Bestaat uit alle ministers 28 van de lidstaten (afhankelijke waarover zij vergaderen). Zo vergaderen bijvoorbeeld alle ministers van landbouw over nieuwe wetten voor het verbouwen van voedsel.
De Europese Raad (Europese top) heeft de leiding over de EU. Bestaat uit alle regeringsleiders van de lidstaten. De raad bepaalt de richting waar de EU naar toe gaat. Zij komen 4 keer per jaar bij elkaar om te bespreken hoe het gaat. Zij hebben veel invloed op de manier waarop de Europese Commissie de EU bestuurd.
Taken Europese Unie
Europese Commissie (dagelijks bestuur)
1. De begrotingen opstellen en aanpassen.
2. Het voorstellen van nieuwe wetten
• Recht van initiatief: een wetsvoorstel doen
3. Ziet er op toe dat lidstaten zich aan afspraken houden
Europese Parlement (parlement)
1. Controleren van de Europese Commissie
• Recht van budget: de begroting goed- of afkeuren
2. Het voorstellen van wetswijzigingen
• Recht van amendement: voorstellen om een wetsvoorstel van de commissie aan te passen
De Raad van de Europese Unie (ministers)
1. Controleren van de Europese Commissie
• Recht van budget: de begroting goed- of afkeuren
2. Het voortellen van wetswijzigingen
• Recht van amendement: voorstellen om een wetsvoorstel van de commissie aan te passen
Europese Raad (regeringsleiders)
1. Bepalen agenda / beleid Europese Commissie
De Raad kan geen wetten voorstellen of keuren, maar kan wel de Commissie vragen dat te doen.
2. Bespreken grote kwesties
Denk bijvoorbeeld aan de vluchtelingencrisis of de oorlog in Oekraïne.
Hoe komen besluiten nu tot stand?
De Europese Commissie doet een wetsvoorstel (initiatief). Deze wordt gekeurd door het Europese Parlement en de Raad van de Europese Unie (ministers),
die beiden aanpassingen mogen voorstellen (amendement). Vervolgens kan het worden uitgevoerd, waar de Commissie dan weer op toeziet.
Invloed van de EU
Voorbeelden van de invloed van de Europese Unie op Nederland kunnen benoemen.
Veel wetten in Nederland komen uit de EU of zijn er door beïnvloed. Als lidstaat is Nederland verplicht Europese regels (richtlijnen) omzetten naar Nederlandse wetten.
Voorbeelden invloed op sociaal-economische terrein:
• Toegenomen welvaart
• De Euro: één munt voor alle landen
• Meer rechten voor consumenten (klanten), zoals 2 jaar garantie
• Bescherming van het milieu en dieren
• Gelijke rechten voor mannen en vrouwen
• Goedkoper bellen binnen de EU
Voorbeelden invloed op sociaal-cultureel terrein:
• Samenwerking op gebied van veiligheid
• Eisen dat landen mensenrechten naleven en een democratische rechtsstaat zijn
• Europees burgerschap: vrij reizen, wonen en werken binnen de EU
• Makkelijk studeren in het buitenland binnen de EU
Kritiek op de EU
Voorbeelden kunnen benoemen van kritiek op de Europese Unie.
Een deel van de bevolking in Nederland vindt dat:
• De Europese Unie de vrijheid van de landen beperkt: alles moet het zelfde zijn
• Arbeidskrachten uit goedkope lagelonenlanden banen ontnemen van Nederlanders
• De Europese Unie te log en bureaucratisch is; te ingewikkeld, te traag
• De Europese Unie moeilijk te besturen is omdat ze maar blijven groeien
• Nederland te veel moet bijdragen aan de EU
• De Europese Unie niet democratisch genoeg is: we kiezen bijv. niet de Commissie
• Nederland te weinig invloed heeft binnen Europa, zeker nu de Unie groeit