Doelen straffen en maatregelen
Herkennen waarom een straf of maatregel wordt opgelegd.
Een sanctie (maatregel) of straf kan worden opgelegd om een of meer van de volgende redenen:
• Vergelding (wraak) van onrecht of leed: opzettelijke, gerechtvaardigde leedtoevoeging (wens slachtoffer/ publiek)
• Preventie (afschrikking, voorkomen): andere afschrikken en herhaling voorkomen
• Beveiliging van de maatschappij en burgers
• Handhaving rechtsorde, voorkomen eigenrichting
• Resocialisatie (heropvoeding): gedetineerde voorbereiden op terugkeer in de maatschappij
• Genoegdoening: slachtoffer tevreden stellen
In vroegere tijden lag meer de nadruk op de functies wraak, vergelding en afschrikking.
Soorten straffen en maatregelen
(Her)kennen wat voor soort straffen en maatregelen er zijn.
Straffen zijn bedoeld om de dader te laten boeten voor een gepleegd delict. Straffen kunnen verder worden onderscheiden in hoofdstraffen en bijkomende straffen.
Hoofdstraffen
Soorten hoofdstraffen (Wetboek van Strafrecht):
• Gevangenisstraf
• Hechtenis
• Geldboete
• Taakstraf (+ leerstraf tot 18 jaar):
alleen voor kleine delicten. Hierbij ligt de nadruk op resocialisatie. Mag slechts één keer in 5 jaar worden gegeven bij volwassenen.
Bijkomende Straffen
Hebben meestal specifiek iets te maken met het delict. Kan zowel in combinatie met hoofdstraf, in combinatie met andere bijkomende straf of alleen worden opgelegd.
Voorbeelden:
• Ontzegging rijbevoegdheid
• In beslag namen voorwerpen (die met delict te maken hebben)
De rechter kan iemand ook voorwaardelijk veroordelen tot geldboete of een vrijheidsstraf. De veroordeelde krijgt dan een proeftijd, waarin hij geen strafbaar feit mag plegen.
Maatregelen
Zijn niet bedoeld om te straffen, maar om samenleving tegen dader of dader tegen zichzelf te beschermen en worden vooral opgelegd in geval van ontoerekeningsvatbaarheid (bijvoorbeeld geestelijke niet in orde). Maatregelen kunnen worden genomen in combinatie met een straf.
Voorbeeld:
• Terbeschikkingstelling (TBS): dader in kliniek opnemen en onder toezicht stellen