Factoren ontstaan verzorgingsstaat
Kunnen uitleggen onder invloed van welke factoren de verzorgingsstaat zich in Nederland heeft ontwikkeld na de tweede wereldoorlog.
Een verzorgingsstaat is een staat waarin de overheid zich verantwoordelijk stelt voor het welzijn van de burgers. Anders gezegd: in Nederland zorgt de overheid voor haar burgers van de wieg tot het graf.
Geschiedenis
In de 19e eeuw was er sprake van een nachtwakersstaat, een systeem waarbij de overheid alleen voor de noodzakelijk dingen zoals de veiligheid zorgt. Zo zijn er minder regels nodig en bemoeit de overheid zich zo min mogelijk met de burgers. Er was vooral particuliere zorg (liefdadigheid)m bijvoorbeeld vanuit de kerk.
Vanuit verschillende stromingen ontstond de opvatting dat de staat meer moest gaan doen:
• Christenen wilden de zwakkeren een betere bescherming bieden
• Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere rechtspositie van de arbeiders
• De liberalen waren voorstander van een vermindering van de criminaliteit, die een onvermijdelijk gevolg was van de grote armoede
Aan einde van de 19e eeuw en aan het begin van de 20e eeuw kwamen de eerste sociale wetten, een begin van de verzorgingsstaat.
In de eerste helft van de 20e eeuw kwamen de eerste sociale verzekeringen.
In de tweede helft van de 20e eeuw (na de Tweede Wereldoorlog), werd de verzorgingsstaat onder leiding van minister-president Willem Drees sterk uitgebreid.
Tegenwoordig staat de verzorgingsstaat door verschillende factoren onder druk.
Actoren verzorgingsstaat
Kunnen uitleggen welke actoren betrokken zijn bij de verzorgingsstaat.
In een verzorgingsstaat spelen 3 partijen een grote rol:
Burgers
Je bent zelf verantwoordelijk voor het hebben van werk, een huis en een school voor je kinderen. De overheid moet ervoor zorgen dat het er is. De rol van de burgers is ook dat zij een deel van de kosten voor de verzorgingsstaat betalen in vorm van belasting en premies
Overheid
• Is verantwoordelijk voor collectieve voorzieningen zoals onderwijs, gezondheidszorg en huisvesting.
• Garandeert een inkomen aan mensen die daar zelf niet in kunnen voorzien, zoals zieken, werklozen etc.
• Stimuleert werkgelegenheid voor bijv. bepaalde groepen mensen als allochtonen etc.
• Zet zich in voor goede arbeidsomstandigheden, bijv. door de Arbowet
• Helpt om goede arbeidsvoorwaarden te scheppen
• Bevordert het welzijn van mensen, bijv. subsidiëren van sportverenigingen en biebs.
Werknemers- en werkgeversorganisaties
De grootste kosten van de verzorgingsstaat wordt betaald door de werknemers en werkgevers. Daarom hebben ze zich georganiseerd:
• Vakbonden
Organisaties die de collectieve en individuele belangen van werknemers behartigen. Als vakbonden samenwerken heet het een vakcentrale.
• werkgeversorganisaties
Organisatie die de collectieve en individuele belangen van de werkgevers behartigen.
Werkgeversorganisaties en vakcentrales noemen we samen sociale partners. Zij maken afspraken die voor werknemers als werkgevers gelden. Ook stellen ze een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) op.